Dobra porada jest szczególnie cenna w konfrontacji z półką sklepową zapełnioną niezliczoną ilością towarów różnych producentów. W tym miejscu pomocną okazać może się etykieta na produkcie… Służy ona dwóm celom: pierwszy to informacja i ostrzeżenie przed nieprawidłowym zastosowaniem. Drugi to nakręcanie sprzedaży i wzbudzanie zainteresowania klienta.  Pierwszy cel wynika z przepisów. W ten sposób zagwarantowano, że na etykietce znajdzie się typ rejestracyjny oraz dane dotyczące wartości NPK (azotu, fosforu i potasu), o ile dany produkt zawiera te pierwiastki, i gwarantowanej zawartości minimalnej składników. Drugi cel wynika z kreatywności producenta.

Jak wyglądają wymogi ustawowe?
W pierwszej kolejności etykietka ma informować o typie rejestracyjnym. Nawozy dzielą się na 3 kategorie: mineralny, mieszanka mineralno-organiczna oraz organiczne (albo biologiczne).

Nawóz mineralny
100% mineralny nawóz nie podlega obowiązkowi rejestracji, jeśli spełnia wymagania jednej z kategorii ustanowionych przez Unię Europejską dla nawozów mineralnych. Etykietka takiego nawozu powinna zawierać poniżej wymienione dane:
Nawóz EC, a następnie odpowiednia kategoria.
Na przykład: nazwa produktu, nawóz EC, roztwór NPK (azotu, fosforu i potasu)  lub nazwa produktu, nawóz EC, mikronawóz z pierwiastkami pierwszo- i drugorzędowymi.
Produkty te nie są poddawane testom w państwowych laboratoriach przed trafieniem na rynek. W każdym momencie można jednak przy pomocy odpowiednich władz zbadać je pod mikroskopem i sprawdzić prawidłowość danych z etykiety. Producent jest odpowiedzialny za dotrzymanie wymogów wyznaczonych dla produktów danej klasy.

Mieszanka nawozów mineralnych i organicznych
Wszystkie nawozy nie w 100% mineralne podlegają surowym kontrolom jakości. Na etykiecie podawana jest norma, pod którą podlega dany nawóz oraz numer rejestracyjny. Kategoria jest ustalana i rejestrowana przez odpowiednie władze przed dopuszczeniem produktu do sprzedaży. W przypadku gdy dany nawóz zawiera nie tylko sole mineralne, na opakowaniu musi znaleźć się odpowiedni numer rejestracyjny.

Nawozy organiczne
Nawozy organiczne dzielą się na dwie typowe grupy: pierwsza to produkty przeznaczone do stosowania w rolnictwie biologicznym według dyrektywy Komisji Europejskiej. Pozostałe to certyfikowane nawozy organiczne. Istnieje niewiele renomowanych organizacji udzielających takich certyfikatów. Dyrektywy dotyczące ich przyznawania są zharmonizowane w całej UE.
Jeśli na etykietce napisane jest można stosować w rolnictwie biologicznym, oznacza to, że produkt nie został poddany badaniom przed wprowadzeniem na rynek. Producent może umieścić taką informację na etykietce, podobnie jak w przypadku mineralnych nawozów EC. Również w tym przypadku dane mogą zostać sprawdzone laboratoryjnie.

Eco Label
Rejestracja jako Eco Label jest najcięższa do przeprowadzenia. Regulacje wymagają nie tylko badań produktu i procesu produkcyjnego, ale również wykazania i potwierdzenia pochodzenia składników i zgodności z wymogami. Na rynku jest niewielu producentów, którzy są w stanie spełnić wymagania tego standardu.

Informacje dla konsumentów
Obok rejestracji, na etykiecie musi znaleźć się informacja o zawartości opakowania. Poniższe informacje powinny obligatoryjnie znaleźć się na każdym nawozie:
Wartość NPK (azot, fosfor, potas), o ile wchodzą w jego skład, gwarantowana ilość minimalna pierwiastków oraz skład chemiczny składników.
W przypadku gdy nawóz zawiera mikroelementy, etykieta powinna zawierać informacje, w jakiej formie one występują (chelaty lub siarczany). W przypadku chelatów powinno być możliwe ich zidentyfikowanie.
W dalszej kolejności powinna być umieszczona lista składników i ich nazw chemicznych oraz dane dotyczące wartości minimalnej dla każdego z pierwiastków:
Nie należy zapomnieć o możliwości identyfikacji producenta, specjalnych zaleceniach dotyczących dozowania i stosowania (w języku danego kraju), podaniu objętości (w przypadku nawozów płynnych) lub wagi (w przypadku nawozów suchych).

Co nam to wszystko mówi?
NPK oznacza azot (N), fosfor (P) i potas (K). Wartość wyraża stosunek jednostek masy, w którym pierwiastki te zostały zestawione. W przypadku nawozu NPK o wartości 20-20-20 stosunek wszystkich trzech pierwiastków jest identyczny, 1-1-1. W przypadku wartości NPK 14-7-21 stosunek wynosi 2-1-3. Wartość NPK stanowi informację, czy dany nawóz nadaje się bardziej do wykorzystania w fazie wzrostu, czy w fazie rozkwitu. Wysoka zawartość azotu oznacza, że nawóz nadaje się do zastosowania podczas fazy wzrostu, natomiast faza rozkwitu wymaga więcej fosforu i magnezu. Klasyczne nawozy płynne o kompletnej i wyważonej formule charakteryzują się niską wartością NPK.

Pierwiastki drugorzędowe
Jeśli producent umieszcza na opakowaniu informację, że produkt zawiera pierwiastki drugorzędowe, jest on zobowiązany do wymienienia ich na etykiecie wraz z nazwami chemicznymi oraz ilościami minimalnymi w procentach. Również azot powinien być oznaczony w taki sposób, aby było możliwe odczytanie ilości azotanów i jonów amonowych (oraz czasami moczniku).

Mikroelementy
Jeśli występują one w formie siarczanów, etykieta powinna zawierać napis:  pochodne siarczanów z..., na przykład: 0.01% cynku z siarczanu cynku. Jeśli występują w formie chelatów, powinno być jasne, o jakie chelaty chodzi. Na przykład: 1,5% żelaza, chelaty z EDTA.

Ponadto etykietka powinna zawierać instrukcję obsługi oraz zalecenia dotyczące dozowania. Na tej podstawie można poznać efekty stosowania nawozu (nawóz kompletny lub specjalny  – wtedy dane dotyczące brakujących pierwiastków) oraz zapotrzebowanie roślin na dane pierwiastki w poszczególnych fazach wzrostu. W dalszej kolejności ostrzeżenia, np.  trzymać poza zasięgiem dzieci. Zalecenia dotyczące magazynowania produktu nie są wymagane ustawą.

Czego brakuje na etykiecie?
Dotychczas wymieniłem w zasadzie wszystkie pozycje, które powinny znaleźć się na etykiecie. Wygląda to na pokaźną ilość informacji, jednakże…
Weźmy najpierw wartość NPK: jest to minimalna gwarantowana wartość; oznacza to, że wielu wypadkach opakowanie zawiera znacznie większą ilość pierwiastków (nierzadko o wiele więcej), niż mogło by wynikać z etykiety. Producenci mogą podawać zaniżoną ilośćdanego pierwiastku, aby formuła wydawała się bardziej wyważona. Zazwyczaj w takich
przypadkach zaniżana jest cała wartość, aby podczas prób nie zostały przekroczone wartości minimalne.
W przypadku pierwiastków drugorzędowych opakowanie musi zawierać określoną ilość minimalną, aby producent mógł umieścić ją na etykiecie. Wartości minimalne zostały określone jednak dla nawozów stosowanych w uprawach gruntowych i rzadko są osiągane przez nawozy hydroponiczne. Może się zdarzyć, że nawóz zawiera pierwiastek, który na etykiecie nie jest podany.
Zawartość etykiety kształtuje się w zależności od kategorii, do której dany nawóz się kwalifikuje, gdyż każda z kategorii stawia odmienne wymagania. Na przykład kompletny nawóz płynny z mikroelementami może zostać zadeklarowany jako:
1. nawóz NPK  z mikroelementami, wtedy obowiązkowo podaje się procentowy rozkład NPK.
2. nawóz z mikroelementami i pierwiastkami pierwszo- i drugorzędowymi – obowiązek podania wartości dotyczących mikroelementów.
3. wtórne substancje odżywcze z pierwiastkami pierwszo- i drugorzędowymi. W tym przypadku obowiązkowo podawane są tylko pierwiastki drugorzędowe.
Jak widać, nawóz ten może być dystrybuowany z trzema różnymi etykietkami (przy czym trzeci wariant jest najmniej możliwy). Trzy różne zestawy danych dla tego samego produktu.

Co znajdziemy na co dzień na etykietkach?
Wszystkie powyższe stwierdzenia mają naturę teoretyczną. Wypowiedzi te dotyczą regulacji wypracowanych przez Unię Europejską i obowiązują na terenie całej UE. Ale segment ogrodnictwa domowego jest dość małą częścią rynku w porównaniu z ofertą w sklepach ogrodniczych i rolniczych. Z tego powodu kontrole przeprowadzane są o wiele rzadziej. W ten sposób doszło do sytuacji, w której nawozy sprzedawane w growshopach zaopatrzone są w nic lub niewiele mówiące etykietki.
Przykładowo wartości NPK powinny być wyraźnie oznaczone na etykiecie. Powinny one być podawane w ilości procentowej, nigdy w innych jednostkach. Jednakże nie wszyscy producenci stosują się do tej zasady. Znam produkty, na których etykietkach wartość NPK nie jest podawana w ogóle. Na innych odnaleźć można dwie lub nawet trzy różne wartości. Spotkałem się również z nawozami, których wartość NPK dziesięciokrotnie, czasem stukrotnie przekraczała pożądaną wartość. Powinno się zachować szczególną ostrożność podczas dozowania: albo fałszywe są zalecenia dotyczące dozowania, albo nie zgadza się wysoka wartość NPK!
Często zdarza się, że producenci nie podają żadnych wskazówek dotyczących zawartych mikroelementów odżywczych oraz jakiego rodzaju elementy to są. W przypadku braku danych należy wyjść z założenia, że są to mikroelementy związane z siarczanami. Chelaty są o wiele droższe, lecz zarazem lepsze dla roślin. Jeśli producent stosuje chelaty, na pewno uzna za stosowne o tym poinformować…

Wniosek
Etykietka produktu powinna stanowić wiarygodne źródło informacji dla użytkownika oraz służyć pomocą przy doborze nawozu. Jednakże, jak już wspomniałem, nie w każdym przypadku tak jest. Etykietki mogą być niepełne lub wprowadzać w błąd.
Jest jedna ważna informacja, której etykietka nie zdradza: czy dana odżywka jest dobra czy zła? Koniec końców odpowiedź otrzymać można wyłącznie poprzez własnoręczne przeprowadzenie prób. Pomocne mogą okazać się porady od przyjaciół zajmujących się hodowlą, lecz należy pamiętać, że nie wszystkie doświadczenia można bezpośrednio wykorzystać w każdym przypadku.
Etykietka może zatem być pomocna podczas wyboru produktu. Czytaj etykietki i zdecyduj się na produkt, o którym jesteś najlepiej poinformowany.