Występowanie:

 

Botanika
Rośliny z gatunku żarnowców (Cytisus spp.) są wytrzymałymi, ubogimi w liście krzewami osiągającymi do 2 m wysokości, należącymi do rodziny bobowatych (Leguminosć), które z kolei są częścią rodziny roślin motylkowych (Fabaceć). Rośliny mają zielone, rózgowate, kanciaste gałązki, małe zielone liście, duże żółte kwiaty i ciemnobrązowy strączek. Rozmnażanie następuje przez sadzonki (wegetatywnie) lub z nasienia (generatywnie). Nasiona sadzi się w styczniu. Żarnowiec jest u nas rośliną zadomowioną, nie lubi jednak mrozu.

Substancje aktywne
Głównym alkaloidem zawartym w żarnowcu jest cytyzyna, przy czym nie wszystkie odmiany wykazują się taką samą zawartością tej substancji. Np. żarnowiec miotlasty Cytisus scoparius nie zawiera prawdopodobnie w ogóle cytyzyny, ale inny alkaloid, sparteinę ( tetracykliczna pochodna chinolizyny, synonim lupinidyny), sarotamnina i genisteina (alfa-izosparteina) w roślinie i w nasionach jak również tyraminę i inne fenetylaminy w kwiatach. Kanaryjska odmiana żarnowca, Cytisus canariensis zawiera cytyzynę oraz inne alkanoidy. Cytisus australis, Gensita germanica, Spartium junceum, Laburnum alpinum (Cytisus alpinus) oraz Laburnum anagyroides (Cytisum luburnum) są również dostawcami cytyzyny. Ostatnia z wymienionych zawiera ponadto alkanoidy laburninę, laburnaminę, N-metylocytyzynę oraz hydroksy-nor-cytyzyna. Z rośliny Genista tinctoria można uzyskać oprócz cytyzyny również metylocytyzynę, sparteinę oraz blisko spokrewnioną z lupainą anagirynę. Genista piloso zawiera oprócz cytyzyny również alkaloidy lupaniny sparteinę, retaminę, anagirynę oraz genistynę.

Historia
Zadomowiona w Europie roślina Ginsterart Cytisus scoparius była znana już Dioskoridesowi. Hildegarda z Bingen (1098-1179) wymieniała żarnowiec jako roślinę leczniczą, nazywaną „Sarothamni scoparii herball” lub „Spartii scoparii herball”. Z nazwy tej wywodzi się słowo „sparteina” na określenie substancji zawartej w żarnowcu. Roślinę Genista germanicum znał już Publius Vergilius Maro, autor poezji pasterskiej, żyjący w latach 70-19 p.n.e. Zdaje się, że ludzie już dawno temu zauważyli, iż owce po spożyciu żarnowca zachowują się w sposób dziwny, i postanowili pójść ich śladem. Tak jak nie raz w historii, również i tutaj zwierzęta były przykładem, za którym poszedł człowiek, aby na końcu odkryć jakiś środek odurzający. Z suchych gałęzi produkowano dawniej miotły, rzekomo również miotły czarownic robione były z gałęzi żarnowca. Z tej tradycji wywodzi się nazwa „żarnowiec miotlasty” na określenie rośliny Cytisus scoparius. W czasach nowożytnych stosowano liście i kwiaty żarnowca jako dodatek do piwa i jako afrodyzjak. Kwiaty żarnowca stosowane są we współczesnej medycynie jako środek oczyszczający i moczopędny.

 

Cytisus scoparius (L.) LINK
Rodzina: Leguminosć ( bobowate)
Synonimy: Genista angulata POIRET, Genista glabra SPACH, Genista hirsuta MOENCH, Genista scoparia (L.) LAM., Genista scoparius DC., Sarothamnus scoparius L., Spartium angulosum GILIB., Spartium scoparium L. i in.
Nazwy potoczne: żarnowiec miotlasty, sarniak, szczodrzenica miotłowa, zajęczy groch, czerciniec i szczodrzeniec.